Houtaantasting: schimmels en insecten

Hout kan worden aangetast door twee dingen: schimmels (zoals zwammen) en insecten. Maar niet elk hout is even gevoelig en niet elke schimmel of elk insect tast elk hout aan. De meeste schimmels groeien alleen als het hout te vochtig is (meer dan 20% vocht). Alleen de huiszwam kan ook in droger hout overleven. 

Schimmels

Schimmels houden van vochtig hout. Als hout droog is, stoppen ze meestal met groeien, maar ze kunnen wel terugkomen als het opnieuw nat wordt. Schimmels maken het hout zwak: ze zorgen voor houtrot. Verrotting is een chemisch proces waarbij hele kleine schimmels van o.a. zwammen het hout beschadigen. 

Wat hebben schimmels nodig om te groeien? 

• Voedsel: Vooral in het buitenste deel van het hout (spinthout). Het binnenste deel (kernhout) is beter beschermd door natuurlijke stoffen die schimmels weren. 
• Vocht: Meestal tussen een houtvochtgehalte van 20% en 120%. 
• Temperatuur: Het liefst rond 25°C, maar sommige kunnen groeien net boven het vriespunt. Hun sporen (zaadjes) overleven zelfs extreme kou en hitte. 
• Zuurstof: Zonder lucht kunnen ze niet leven. Onder water rot hout meestal niet, maar op de overgang van lucht en water juist wel. 
• Geen giftige stoffen: Sommige houtsoorten, zoals ceder en eik, hebben stoffen die schimmels tegenhouden. 

Soorten schimmels 

Niet elke schimmel is gevaarlijk voor hout. We maken een verschil tussen niet-schadelijke en schadelijke schimmels. 

Niet-schadelijke schimmels (veranderen alleen de kleur): 

• Blauwschimmel  
  
  • Zwartblauwe verkleuring tot diep in het hout 
  • Te langzaam gedroogd vers gezaagd hout 
  • Komt voor bij naaldhout en loofhout 

• Oppervlakteschimmels 
  
  • Donzige laag op het hout 
  • Door hoge vochtigheid, onvoldoende ventilatie/verwarming 
  • Komt voor bij naaldhout en loofhout 

Schadelijke schimmels (tasten de structuur van het hout aan): 

• Bruinrot:  
  
  • Wordt bruin tot rood en zacht met scheuren haaks op de draadrichting 
  • Komt voor bij naaldhout en loofhout 
  • Veroorzaakt door o.a. de huiszwam en kelderzwam 

• Witrot:  
  
  • Wit- tot geelachtig van kleur en de houtvezels vallen uit elkaar 
  • Komt voornamelijk voor bij naaldhout 
  • Veroorzaakt door o.a. elfenbankje en bruine eikenzwam  

• Zachtrot:  
  
  • Combinatie van wit- en bruinrot en verkleurt tot zwartbruin 
  • Komt voor bij naaldhout en loofhout 
  • Veroorzaak door o.a. korsthoutskoolzwam 

Insecten 

Sommige insecten leven van hout. De schade komt meestal door de larven, die gangen boren en het hout opeten. Het vrouwtje legt eitjes in barstjes van het hout. De larven worden geboren en eten zich een weg door het hout.

Daarna ontwikkelen ze zich tot insecten en boren ze een gat naar het oppervlak. Niet alle houtsoorten worden aangetast, sommige insecten eten alleen specifieke houtsoorten. 

Veelvoorkomende houtetende insecten 

• Houtwormkever (meubelkever): 
  
  • Klein, bruin kevertje (2,5–5 mm) 
  • Tast vooral loofhout (zoals eik en beuk) en zacht hout aan 
  • Veel kleine ronde gaatjes vooral in meubels en vloeren 
• Huisboktor: 
  
  • Zwart/donkerbruin, 8–25 mm lang 
  • Vreet gangen in het spint van naaldhout (zoals grenen en vuren), vaak in daken en zolders 
  • Larven kunnen jarenlang schade aanrichten 
• Spinthoutkever: 
  
  • Slank, roodbruin, 2–7 mm 
  • Alleen in loofhout met brede vaten en veel zetmeel (zoals parket of fineer) 
  • Schade kan behoorlijk zijn in parketvloeren, fineer en meubels van loofhout, vooral als het vers hout is. 
• Termieten: 
  
  • Zijn geen larven maar het zijn in gemeenschap levende insecten die zich voeden met vooral de cellulose uit hout. 
  • Eten hout van binnenuit op zonder duidelijke sporen aan de buitenkant 

Hoe voorkom je schade aan hout? 

Voorkomen is beter dan genezen. Zo bescherm je hout: 

• Goed ventileren: Zorg dat hout droog blijft. Voorkom lekkages en opstijgend vocht. 
• Gebruik behandeld hout: Hout dat geïmpregneerd of thermisch behandeld is, is minder vatbaar voor schimmels en insecten. 
• Controleer regelmatig: Let op kleine gaatjes, zaagsel of verkleuringen. Zo ontdek je problemen op tijd. 

Door het juiste hout te kiezen en goed te onderhouden kunnen schimmels en insecten veel minder schade doen. Zo blijft het hout stevig en gaat het lang mee.